Η τοιχογραφία που απεικονίζει άγιο διάκονο κοσμούσε το εσωτερικό εκκλησίας στη θέση “Κόκκινη Εκκλησιά” νοτιοδυτικά της Τραχειάς, στον Δήμο Επιδαύρου. Η ερειπωμένη εκκλησία αποκαλύφθηκε το 2012 σε ανασκαφική έρευνα της 25ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ύστερα από καταγγελία για λαθρανασκαφή. Με τον τρόπο αυτό ήρθε στο φως μια άγνωστη βυζαντινή εκκλησία, επιβεβαιώνοντας το τοπωνύμιο “Κόκκινη Εκκλησιά”.
Η “Κόκκινη Εκκλησιά”, όπως συνεκδοχικά ονομάζουμε την εκκλησία, ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με μικρή ημικυλινδρική αψίδα στα ανατολικά και μεταγενέστερο νάρθηκα στα δυτικά. Βάσει της αρχιτεκτονικής και των τοιχογραφιών της, η εκκλησία χρονολογείται στον 13ο αιώνα, όταν η Αργολίδα τελούσε υπό την κυριαρχία των Φράγκων. Εντάσσεται στο τυπικό αρχιτεκτονικό ιδίωμα της Αργολιδοκορινθίας, παρουσιάζοντας στη μορφολογία της επιρροές από τη γοτθική αρχιτεκτονική. Πρόκειται για σπάνιο μνημειακό κατάλοιπο της Φραγκοκρατίας στην αργολική ύπαιθρο. Μετά την ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας και των στερεωτικών εργασιών, τοποθετήθηκε στέγαστρο για την προστασία της εκκλησίας από τις καιρικές συνθήκες.
Η τοιχογραφία που σώζεται τμηματικά προέρχεται από ολόσωμη απεικόνιση αγίου διακόνου, ίσως του Στεφάνου. Ο διάκονος εικονίζεται νέος, αγένειος με σγουρά καστανά μαλλιά και υπόλευκο χειριδωτό χιτώνα με διακοσμημένα περικάρπια. Δεν διακρίνεται τι κρατούσε στα χέρια του. Πιθανόν από το αριστερό του χέρι να κρεμόταν θυμιατήρι. Με βάση τα τεχνοτροπικά του χαρακτηριστικά μπορεί να χρονολογηθεί στην πρώτη φάση της τοιχογράφησης του ναού, στο δεύτερο τέταρτο του 13ου αιώνα.
Συντάκτης: δρ Δημήτριος Αθανασούλης
Δημοσίευση
Βυζαντινό Μουσείο Αργολίδας. Κατάλογος μόνιμης έκθεσης, επιστ. επιμ. Δημήτρης Αθανασούλης και Αναστασία Βασιλείου, Αθήνα 2016, 122 αρ. 135 (Δημήτρης Αθανασούλης)
Βιβλιογραφία
Δημήτρης Αθανασούλης, “Σημείωμα για την αργολική βυζαντινή αρχιτεκτονική”, Βυζαντινό Μουσείο Αργολίδας. Κατάλογος μόνιμης έκθεσης, επιστ. επιμ. Δημήτρης Αθανασούλης και Αναστασία Βασιλείου, Αθήνα 2016, 96-97, 99, εικ. 29
Την τοιχογραφία με την παράσταση του αγίου διακόνου μπορείτε να τη δείτε στο Βυζαντινό Μουσείο Αργολίδας, στην υποενότητα “Η εκκλησία: κέντρο του δημόσιου βίου”.
Στη μόνιμη έκθεση του μουσείου παρουσιάζονται και άλλα εκθέματα από την “Κόκκινη Εκκλησιά” της Τραχειάς, όπως τμήμα από το τύμπανο του τρούλου της εκκλησίας καθώς και μικρά τμήματα από την τοιχογράφηση της εκκλησίας, στην υποενότητα “Στην αγορά της βυζαντινής Αργολίδας”.