Η μετάβαση στον Μεσαίωνα

Στη δεύτερη εκθεσιακή ενότητα παρουσιάζεται η μετάβαση από τον κόσμο της ύστερης αρχαιότητας στον μεσαίωνα, με πιο σημαντικό και προβεβλημένο σύνολο το Σπήλαιο της Ανδρίτσας.

Η εποχή της ύστερης αρχαιότητας, που χαρακτηρίζεται από την επιβίωση του αρχαίου τρόπου ζωής και την έλευση της νέας θρησκείας, «έσβησε» σταδιακά γύρω στα τέλη του 6ου αιώνα. Η παρακμή του αρχαίου κόσμου, που είχε ξεκινήσει αιώνες νωρίτερα, επιτάθηκε από μια σειρά φυσικών καταστροφών (κυρίως σεισμών) και επιδημιών, με σημαντικότερη την πανώλη της εποχής του Ιουστινιανού.

Από τον 7ο έως τον 9ο αιώνα, η αυτοκρατορία μαστιζόταν από τη διείσδυση στα εδάφη της ξένων φύλων, κυρίως Αβάρων και Σλάβων, την απώλεια των επαρχιών της στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, τις αραβικές επιδρομές και την εικονομαχική έριδα. Αυτή η μεταβατική περίοδος χαρακτηρίζεται από έντονη ανασφάλεια, που αποτυπώνεται στη συρρίκνωση της νομισματικής κυκλοφορίας, στην ερήμωση της υπαίθρου, στη μετατόπιση των οικισμών σε ασφαλέστερες οχυρές θέσεις, στην παρακμή των δημόσιων χώρων, στην εγκατάλειψη των πολυτελών οικιών και στη μετατροπή τους σε ταπεινές οικίες ή εργαστήρια.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα της εποχής είναι πενιχρά σε όλη την αυτοκρατορία, στοιχείο που αντανακλά την ένδεια των υλικών αγαθών και τη χρήση πιο ευτελών υλικών για την κατασκευή τους.